موزه آموزشی سروش سال ۱۳۹۷  تأسیس شد. سیر تکامل  آموزش و پرورش از دوره قاجار تا الان را به بازدیدکنندگان نشان می‌دهد.

ورودی موزه

در راهروی مشاهیر  عکس تمامی افرادی که به نوعی به ویژه در تعلیم و تربیت تأثیر گذار بودند ، قرار داده شده است.  تصویر افرادی همچو دکتر علی اکبر سیف ( پدر روان شناسی تربیتی ایران)، دکتر علی اکبر شعاری نژاد( صاحب نظرعرصه تربیتی)، دکتر توران‌میرهادی( کارشناس آموزش و پروش، مادر ادبیات کودک ایران)، جبار باغچه‌بان( مؤسساولین مدرسه ناشنوایان) ، دکتر محمود مهرمحمدی( اندیشمند و دست اندر کار آموزش و پرورش)، میرزا حسن رشدیه(پدر فرهنگ نوین آموزش در ایران)، مهندس علیرضا افضلی پور( مؤسس دانشگاه کرمان)، پروین دولت آبادی( از بنیانگذاران شورای کتاب کودک)، دکتر رجبعلی مظلومی( صاحب نظر عرصه تعلیم و تربیت)، عباس یمینی شریف( بنیان گذارمدرسه روش نو)،  معصومه سهراب ( پایه گذار کودکستان مهر، از بنیان گذاران شورای کتاب کودک) ، دکتر علیرضاکیامنش( صاحب نظر آموزشی و روانشناس)به چشم می‌خورد.

در  میان  آنها تصاویری همچو  دکتر عبدالکریم قریب گرگانی( پدر علم زمین شناسی)، دکترمحمود افشار(روزنامه‌نگار)،دکتر جلال‌الدین همایی ( ادیب و ریاضیدان)، مهدی آذریزدی( نویسنده‌ی کودک و نوجوان)، دکتر امیرحسین آریان پور(جامعه شناس) ، دکتر حسین الهی قمشه‌ای( نویسنده و مترجم)، احمد آرام( مترجم و نویسنده) و نیما یوشیج( بنیانگذار شعر مدرن فارسی) و … نیز دیده می‌شد.

شاید عجیب به نظر رسد تصویر دکتر محمدرضا بهرنگی( پدر مدیریت آموزشی ایران) و دکتر نادرقلی قورچیان (صاحب نظر عرصه تعلیم و تربیت ) و دکتر غلامعلی سرمد( صاحب نظر عرصه تعلیم و تربیت) را در این میان ندیدم.

وقتی پله‌ها را یکی یکی بالا رفتم، به راهروی دیگری رسیدم که روی دیوار سمت راست آن قاب عکسی از تصاویر افرادبازدید کننده سرشناس بود از جمله ؛آقای زرافشان( معاونت آموزش متوسطه وزارت آ.پ)، آقای رزم حسینی( وزیرصمت)، آقای نوروزی( ریاست آموزش و پرورش شهرستان شهریار)، آقای زحمت کش، خانم زهرانی، آقای غلامرضاحیدرزاده، دکتر صافی( پدر مشاوره در آموزش و پرورش).

سمت چپ، تصاویر دسته جمعی دانش‌آموزان مدارس قدیم دبستان آذرشهر،  تندیس  ابوعلی سینا، حافظ شیرازی وآرش کمانگیر مشاهده می‌‌شد.

رو به روی در ورودی سیستمی به شکل مانیتور به دیوار نصب شده که زندگینامه مشاهیری که در ابتدا به آن اشاره کردیم قابل مشاهده است.

در کنار این سیستم قاب عکسهای کوچکی به دیوار نصب شده که «شکوه معلمی» را یادآوری می‌کند. معلمانی هستند که به نوعی فعالیت‌های آنان تأثیر گذار بوده، این معلم‌ها شهرهای مختلف ساکن بودند. گاهی حتی در این راه جانخودشان را از دست داده‌اند.

در میان قاب‌ معلمان افرادی  مثل آقای علی بهاری، خانم فرحناز دانشی، آقای مرتضی اصغری و …مشاهده می‌شود.

سر در ورودی موزه آموزشی سروش ساعتی مربع شکل با عقربه‌های ثابت مانده در ۹:۱۰ نصب شده است که نمی دانم نماد چیست؟ گمانم ساعت افتتاحیه موزه باشد. تابلویی زیر آن قرار دارد که  روی آن چنین نوشته شده است؛« گنجینه نمادهایی ازآموزش و پرورش مدرسه‌ای در ایران و افتخارات مجمتع  آموزشی سروش» سمت چپ در کپسول آتش نشانی آبی رنگیقرار دارد.

طبق سخن خانم فراهانی ( مدیر موزه)، مراسم سروش شیدایی هرسال ۸ اسفند برگزار می‌شود. دو دوره آن در سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱برگزار شده است. اساتیدی که در حوزه تعلیم و تربیت فعالیت دارند، آثارشان را برای مجتمع آموزشی سروش ارسالمی‌کنند. در هیأت داوری آثارشان مورد بررسی قرار می‌گیرد، از آثار برگزیده تقدیر به عمل می‌آید.

نقشه‌های دوره قاجار که به نوعی نفیس هستند در این مجموعه قرار دارد ( سالن شماره ۱).کتاب‌های درسی دهه‌های گذشته را در مجموعه می‌توان مشاهده کرد. کتاب‌های دهه ۶۰، ۷۰، ۸۰، ۹۰ در سالن شماره ۱ قابل مشاهده است.  درسالن شماره‌۲ کتاب‌های دهه ۳۰ و ۴۰ . در سالن شماره‌ی۳  دهه ۴۰، ۵۰، ۶۰و ۱۴۰۰ که جدیدترست ، موجود است. کتب مرجع، اسنادی که حالا شامل دست نوشته‌ها، کارنامه‌ها، مکاتبات اداری، گواهینامه‌ها، برگه امتحانی املای بچه‌های قدیم(  مثل برگه امتحانی دبیرستان برخوردار) موجود است. به علاوه کلکسیون دوربین‌های عکاسی که به نوعی نوستالژی است. بازهم اسنادی که حالا یسری آن خط سیاه است و سری دیگر مکاتباتی است که بین شاهان در زمانقاجار انجام می‌شده، تمام آن اصل می‌باشد، موجود است.

وسایل کمک آموزشی که به نوعی نوستالژی ست . چرتکه‌ها،  کلکسیون تمبر(شاهنشاهی)، صنایع دستی، خودکارهایرومیزی، راپیت‌ها و غیره .

پوستری که فهرست ترتیبی وزیران آموزش و پرورش از دوران آقای علی قلی میرزا(اعتضاد السلطنه ) تا هم اکنون دکتررضا مراد صحرایی در آن قرار دارد.

اخیرا مجتمع آموزشی سروش بر اساس تحقیقات به عمل آمده کتابی با عنوان« وزیران علوم، معارف، فرهنگ آموزش وپرورش از سال۱۲۳۹ تا ۱۴۰۲» را تدوین کرده،  که در آن رزومه‌ی کوتاهی از وزیران  قابل مشاهده است. اما کتاب را بهچاپ نرسانده است.

مجموعه مهرهای مجتمع سروش در هر واحد که دیگر استفاده نمی‌شود در موزه نگهداری می‌شود.

قابل ذکر است که مجتمع آموزشی سروش از سال ۱۳۶۸ تأسیس شده، اولین مدرسه غیر دولتی پس از انقلاب است. بهنوعی فعالیت خود را در این ۳۴ سال با موفقیت ادامه داده.

آرشیو روزنامه‌های کشور ایران، مجلات، روز شمارها، نسخه‌های خطی، گواهینامه‌ها، کارنامه‌های قدیمی، در این موزه مشاهده می‌شود.  در این میان قرآن الفی که هر صفحه آن با « الف» آغاز می‌شود، نیز توجه مرا به خودش جلب کرد.

مجتمع آموزشی سروش از پش دبستان تا پیش دانشگاهی در تنکابن، شهسوار، قزوین ( فقط یک واحد پیش دبستان ودبستان) و تهران شعبه دارد. علاوه بر آن در تهران، آموزشگاه  زبان در خیابان یخچال  هم دارند.

قابل ذکر است موزه‌ی آموزشی سروش علاوه بر تهران در شهر تنکابن نیز شعبه دارد.

فعالیت‌های مجموعه سروش در قالب  تصاویر و گزارش‌های اردوهای جهادی، تألیفات، فرم و اطلاعیه‌ها، آزمون‌هایورودی، ویژه نامه‌ها و کاپ قهرمانی دانش‌آموزان، ویدئو پروژکتورها، ماشین تحریرها، مستندات، تقدیرنامه‌ها و جزوات تک به تک قابل مشاهده است.

نیمکت‌های مدرسه البرز هم در این مکان دیده می‌شود که از بازدیدکنندگان پشت این میز عکس یادگاری می‌گیرند.

کتب قوانین آموزش و پرورش از دوره قاجار تا کنون قابل مشاهده است.

از مدیر محترم موزه آموزشی سوال کردم؛« از مجموع کتاب‌های قوانین آموزش و پرورش که در این سالها جمع آوریشده، به نظرتان کدام جالب‌تر است؟»

ایشان فرمودند:« از نظر من همه‌ی کتابهایی که در این مجموعه  ست، جالب است اما جالبترینش آیین‌نامه‌های دوره‌ی قاجار است.»

حالا از نظر من ، کتاب مجموعه مصوبات شورای عالی آموزش و پرورش کتاب جالبی ست. خصوصا مورد زیر برایمشگفت انگیز ست. که از زبان‌های مختلف حرفی به میان آمده، اما متأسفانه هیچ وقت به جز زبان انگلیسی ، زبان‌های نام‌برده (آلمانی، فرانسه، ایتالیایی، اسپانیایی و روسی) را شاهد تدریسش در مدارس (حداقل زمان تحصیل من) نبودیم.

در این میان تندیس داریوش هخامنشی، پرفسور حسابی( پایه گذار سازمان انرژی اتمی ایران)، یعقوب لیث صفاری(بنیانگذار سلسه صفاریان)، سیمین دانشور (نویسنده و مترجم)، پروین اعتصامی( شاعر)، سهراب سپهری ( شاعر) و مهدی اخوان ثالث ( شاعر) نیز به چشم می‌خورد.

در کنار آن کتب مشاهیر، اندیشه‌ورزان، فرهنگ مشارکت، مجلات گل آقا، کیهان بچه‌ها، مجلات دارالفنون نیز چشم گیربود.

در سالن بعدی، عکس‌های دسته‌جمعی فارغ‌التحصیلان، فعالیت‌های جاری دانش‌آموزان از دهه ۷۰ تا کنون قرار داشت.

تصویر شهید «حامد مسیحا» از دانش‌آموزان مجتمع سروش که در بمب گذاری حرم امام رضا (علیه‌السلام) به شهادترسید، قابل مشاهده است.

در بخش پیشاهنگی چنین نوشته شده است؛ « پیشاهنگی در سال ۱۳۰۴ خورشیدی توسط آقای احد علیزاده تأسیسگردید و در خرداد ماه ۱۲۱۴ نخستین دوره مربی‌گری پیشاهنگی در اردوگاه منظریه تهران ( اردوگاه شهید باهنر) برگزارگردید و فعالیتهای این سازمان تا ۱۳۲۰ ادامه یافت. اما به علت وقوع جنگ جهانی از سال ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۲ فعالیت پیشاهنگی در ایران کمتر گسترش پیدا کرد.فعالیت‌های پیشاهنگی از سال ۱۳۳۲ توسط دکتر حسین بنایی به طور کامل در سراسر ایران گسترش یافت و مجددا با قوت بیشتری فعالیت‌هایش را در پیش گرفت.تا سال ۱۳۶۴ ادامه داشت.»

کتاب‌هایی در این زمینه و تصویری از نوع پوشش افراد عضو آن مجموعه موجود است.

جلوتر که می‌روم، دو دوچرخه نظرم را جلب می‌کند. دوچرخه‌هایی که یکی برای خانم‌ها و دیگری برای آقایان به نوعی وسیله ایاب و ذهاب بوده است.

گرامافون‌های دوران شاهنشاهی، سکه‌های قدیمی و پول‌ها هم ملاحظه می‌شود.

سالن شماره ۳ که بیشتر جلسات و نشست‌ها و کارگاه‌های مجموعه در آن برگزار می‌ ‌شود. کتب دهه ۱۰،۲۰ و ۵۰. میزهای مشاهیر که بهشان اختصاص داده شده در اینجا قرار گرفته است.

آرشیو وسایل ( جانماز، ساعت، دفتر کلاسور، کیف) استاد حسین وحیدی که ۷۸ سال در کلاس درس مشغول تدریس بودند وپارسال به رحمت خدا رفتند، نیز قابل مشاهده است.

میزگردانی از عکس‌های آرشیوی سروش شیدایی در سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱  نیز موجود است.

دست نوشته‌های مرحوم دکتر محمدابراهیم باستانی پاریزی برایم جذاب بود. کتابی با عنوان « خانه‌داری» که در مدارس قدیم تدریس می‌شد، برایم جالب بود.

رزومه کوتاهی از دکتر محمود مهرمحمدی، دکتر احمد صافی، دکتر اسفندیار معتمدی، دکتر مرتضی مجدفر، دکترعیسی صدیق، دکتر قاسم‌پور، دکتر علی اکبر شعاری‌نژاد،  دکتر شکوهی ، دکتر  محمدرضا سرکارآرایی موجود است. از این افراد دکتر احمد صافی را از نزدیک توفیق زیارت داشتم. ایشان هم سال پیش به رحمت خدا رفتند. اما دکترمحمود مهر محمدی ( مترجم کتاب نظریه‌های برنامه درسی، نویسنده‌ی کتاب ؛ تربیت برای پرسیدن) و دکتر مرتضی مجدفر ( نویسنده‌ی کتاب؛ افسانه‌ها در کلاس درس)  را خیلی مشتاقم از نزدیک زیارت کنم.

در

پایان از مدیر محترم و مهربان  موزه‌ی آموزشی سروش، سرکار خانم پرستو فراهانی که همکاری کردند و با حوصله یکی یکی موارد را برایم معرفی کردند، سپاسگزارم.

✍🏻صدف پورمنصف