در این گفتوگو قسمت از پادکست با دکتر محمد جمالدینی دربارهی استاد از زاویهی دیگر گفتو گو کردهام. طیف موضوعات بیان شده در این مصاحبه بسیار گوناگون است:
از ماهیت رشته مدیریت آموزشی و مانیفست مدیریت آموزشی آغاز می کنیم و به فلسفه تعلیم و تربیت، روش و فنون تدریس و شیوههای خرد جمعی در کلاس درس و راهکارهایی برای ترغیب دانشجویان به پژوهش میرسیم. شنیدن این گفتوگو شما را با موضوعات مختلف در حیطه استاد از زاویه دیگر در گروه مدیریت آموزشی آشنا میکند.
متن گفتوگو
بهنام خدا
سلام
من صدف پورمنصف هستم. با قسمت پنجم از پادکست استاد از زاویه ای دیگر در خدمتتان هستم.
مهمان ویژه این بخش جناب آقای دکتر محمد جمالدینی هستند، از ایشان خواهش میکنم خودشان را معرفی کنند.
دکتر جمالدینی: به نام خدا. عرض سلام، ادب و احترام دارم خدمت شما خانم دکتر و تمامی شنوندگان برنامهی خوبتان.
من محمد جمالدینی هستم. متولد شهر سیریک استان هرمزگان هستم. دانش آموخته رشته مدیریت آموزشی و مدرس دانشگاه هستم. تسهیلگری و فعال اجتماعی که در شهر و روستا فعالیت میکنم. عضو هیأت مدیره انجمن مطالعات برنامهی درسی ایران هستم. مدت ۷ سال است که در دانشگاه تدریس میکنم. سابقه شغلی معلمی داشتم.
پورمنصف: اگر زمان به عقب برگرده بازم رشته مدیریت آموزشی را انتخاب می کنید؟
دکتر جمالدینی: بله، حتما. در خصوص این رشته خدمتتان عرض کنم که در جامعه و اماکن آموزشی بسیار کاربرد دارد. عملا کاری میکند که افراد بتوانند نیروهای انسانی کارآمد و خوبی را تربیت کنند. این رشته مورد علاقه من است. یکی از گرایشهای خوب و کاربردی رشته علوم تربیتی است.
پورمنصف: مانیفست شما در مورد مدیریت آموزشی چیست؟
دکتر جمالدینی: بیانیهای که من در مورد این رشته دارم با توجه به کاربردی بودن آن میتواند به تعلیم و تربیت جامعه کمک کند. ما باید دانشجویانی را تربیت کنیم که به صورت کاربردی این رشته را فرا بگیرند. تجربههای میدانی کسب کنند. صرفا این جور نباشد که مفاهیم و نظریات را به دانشجویان آموزش دهیم. دانشجویی که در این رشته تحصیل میکند یا دانشجویی که علاقمند به این رشته است، علاوه بر آموزش نظریات باید کاربرد این رشته را بداند. دیگری بحث به روز بودن این رشته است. از ایدهها و یافتههای جدید استفاده کنیم. عملا رشته مدیریت آموزشی نوآورانه است. هر روز بر گسترهی این رشته افزوده میشود. با توجه به جایگاهی که تعلیم و تربیت و مدیریت در جامعه داردباید نکات جدید را بدانیم و ثبت کنیم. به عنوان یک استاد باید بتوانیم آموختههای جدید را به دانشجویان انتقال دهیم.
پورمنصف: عضو هیأت مدیره انجمن مطالعات برنامه درسی ایران هستید، چه تدابیری را برای آن اندیشید؟
دکتر جمالدینی: انجمن مطالعات برنامه درسی ایران یکی از فعالترین انجمنهای علمی کشور است. تا کنون عملکردخوبی داشته. این انجمن توانسته نیازهای دانشجویان، دانش آموزان و اساتید رشته برنامه درسی را برآورده کند. بحث گسترش و توسعه انجمن مطالعات برنامه درسی در سراسر ایران مطرح است. میخواهیم در هر استان شعبهای از انجمن مطالعات برنامه درسی راه اندازی شود. فعالیتهایی برای گسترش این رشته صورت گیرد. این یکی ازبرنامههای جمعی است که من دارم و با کمک اعضای هیأت مدیره میخواهیم به این هدف برسیم. دیگری بحث راه اندازی سازمان علوم تربیتی است. که در آن دانشجویان در گرایشهای مختلف علوم تربیتی بتوانند تحت نظر این انجمن فعالیت کنند. الان هرکسی، با هر رشتهای در حیطه تعلیم و تربیت فعالیت میکند. عملا باعث شده فرصتهای شغلی از دانشآموختههای این رشته سلب شود. امیدواریم که به زودی مجوز این سازمان اخذ شود. شاید برای برخی از افراد این سوال پیش بیاد که من که دانشآموخته مدیریت آموزشی هستم چطور عضو هیأت مدیره انجمن مطالعات برنامه درسی هستم. باید عرض کنم که من در کارشناسی ارشد رشته علوم تربیتی گرایش برنامه ریزی درسی تحصیل کردم. به همین دلیل توانستم در انجمن فعالیت کنم.
پورمنصف: جالبترین چیز در مورد شما که نمیتوان از رزومه آن را فهمید، چیست؟
دکتر جمالدینی: بیشتر یک تسهیلگر اجتماعی هستم. اینکه برای تعلیم و تربیت فرزندان کشورم فعالیت میکنم بانقش تسهیلگریام شاید کمتر پیدا شود. فعالیتهای مختلفی برای کاهش ترک تحصیل دانشآموزان و جلوگیری ازترک تحصیل، بازماندگی از تحصیل برای بچههای خوب هرمزگان دارم. این را یکی از نکات خیلی خوبی میدانم که باعث شده لذت این کار در زندگی من جاری شود. همینم سبب شده من علاقهام به این کار بیشتر شود. خودم را به عنوان سرباز کوچکی در زمینه کمک به تعلیم و تربیت فرزندان شهرم، استانم و کشورم میدانم.
پورمنصف: چه جمله هایی یا عبارتهایی را زیاد تکرار میکنید؟
جملات مثبت، انگیزشی و تأکیدی هستند که به هر فردی در زندگی برای پیشرفت و رشد کمک میکند. یکی از جملهها «هر روز صبح فرصتی دوباره برای شروع قدرتمند است.» صبح که از خواب بیدار میشوم، سعی میکنم به این موضوع فکر کنم، چگونه میتوانم به همنوع خودم خدمات بیشتری ارائه بدهم. جملهی دوم؛ « من ویژگیهایی دارم که هیچ کس دیگر در این جهان نخواهد داشت.» این جمله نیز به پیشرفت فرد کمک میکند. جملهی سوم؛ « هرچه بیشتر تلاش میکنم بیشتر موفقتر خواهم شد.» یکی از رمز و رموز پیشرفت افراد در همین تلاش است. و جملهی چهارم؛ بحث توکل کردن است. اعتقاد زیادی به این جمله دارم که «یک انسان نباید ناامید شود.» باید با توکل برخدا با اعتماد بنفسش کارها را پیش ببرد.
و جملهی آخر که برای من خیلی شیرین است؛ « من از کاری که انجام میدهم لذت میبرم.» این آیتم ها به عنوان جملههای تأکیدی و مثبتی است که دوست دارم و خیلی به کار میبرم.
پورمنصف: ما هم خیلی از این جملات لذت بردیم، ممنونم.
پورمنصف: شیرین ترین خاطره تدریستان را در دانشگاه برایمان میفرمایید.
دکتر جمالدینی: تدریس و دانشگاه و مسائل آموزشی خیلی جذاب و شیرین است. به نظر من همهی آن میتواند خاطره باشد. یکی از خاطراتم مربوط در نیمسال گذشته است ، یکی از دانشجویانم که در کلاس خیلی پیگیر بود و مسائل را دنبال میکرد. از جلسات اول در کلاس حضور داشت و تا ساعت آخر هم میماند. در آزمون دکتری قبول شد.این شخصی که به این مرحله رسید از یک منطقه محروم و دور افتاده بود. این را بخاطر این مطرح کردم که تا بحث امکانات میشود، برخی میگویند ما امکانات نداریم نمیشود. اما این شخص با اینکه از منطقه محروم بود با پشتکارش توانست در آزمون دکتری قبول شود، سبب خوشحالی من شد.
خاطرهی دیگر سالها پیش با دانشجویان کارشناسی علوم تربیتی کلاسی با عنوان فعالیتهای اجتماعی و تربیتیداشتم. در کلاس طوری احساسی دربارهی انجام کار داوطلبانه صحبت کردم که دانشجویان برای انجام آن کار ترغیب شدند. البته هدفم هم همین بود. شهر ما سه طرفش دریا قرار دارد. به شکل شبه جزیره است. با توجه به محتوای درس در انتهای کلاس گفتم دانشجویان عزیز ما امروز میخواهیم یک کار داوطلبانه انجام دهیم، همان پاکسازی ساحل بود. چون از قبل ذهن دانشجویان را آماده کرده بودم. دانشجویان مشارکت کردند طوری که از شبکههای تلویزیونی هم انعکاس داده شد. برای خودم هم این کار آموزنده بود.
پورمنصف: چه طور به تدریس در دانشگاه علاقمند شدید؟
دکتر جمالدینی: با توجه به اینکه قبل از ورود به دانشگاه ، معلم بودم و معلمی را خیلی دوست داشتم. تمایل داشتم تجربیاتم را به دانشجویان انتقال دهم. بخاطر همین در اولین فرصت مدرک کارشناسی ارشدم را اخذ کردم و به دانشکاه وارد شدم. دلیلش هم این بود که هم آموختههای علمی خوبی داشتم و هم تجربههایی خوبی را در کلاس درس کسب کرده بودم که میخواستم به دانشجویان منتقل کنم.
پورمنصف: می خواستید وقتی بزرگ شوید چه شغلی داشته باشید؟
دکتر جمالدینی: سوال خیلی خیلی سختی را پرسیدید. یکی از سوالهایی که معلمان یا افراد مختلف از کودکانمیپرسند که میخواهی بزرگ شوی، چهکاره شوی؟ اکثریت هم میگویند؛ معلم، پزشک یا مهندس. اما واقعیت امر این است که من با توجه به محل زندگیام بیشتر دنبال شغل آزاد بودم. بیشتر دریانوردی را دوست داشتم. میخواستم به عنوان یک افسر کشتی فعالیت کنم. دلیلش این است که در شهری که ما زندگی میکنیم شغل اکثر افراد همین است. پدران ما شغلشان همین بود. بخاطر همین من به دریا و دریانوردی خیلی علاقه داشتم. و دوست داشتم در آینده به عنوان کسی باشم که روی کشتی کار کنم.
پورمنصف: تلخترین خاطره تدریستان در دانشگاه را برایمان میفرمایید.
دکتر جمالدینی: تلخترین خاطرهی تدریسم در بحث کرونا بود. یکی اینکه وقتی بیماری کرونا فراگیر شد ، دوری ازدانشجویان تلخ بود. برگزاری کلاسها به صورت مجازی بود، کمتر فرصت پیش میآمد دانشجویان را حضوری ببینم. همچنین در این همهگیری یکی از دانشجویان عزیزمان که دورهی کارشناسی ارشد تحصیل میکرد بخاطر این بیماری منحوس از دنیا رفت. دانشجویی که تلاش و پشتکار داشت اما متأسفانه بر اثر این بیماری از دستش دادیم. برایم بسیار ناراحت کننده و یکی از خاطرات بد عنوان میشود.
پورمنصف: مهمترین تجربه دانشگاهیتان را برایمان روایت میکنید.
دکتر جمالدینی: بحث ارتباطات است. به عنوان کسی که مدتی در دانشگاه تدریس کرده است عرض میکنم وقتی من دردانشگاه حضور پیدا میکنم با افراد مختلفی ارتباط برقرار میکنم. که هر کدام از این افراد تجربیات مختلفی دارند حتی به عنوان دانشجو هر کدام تجربیات بی بدیلی را دارند که این امر میتواند به رشد من و دیگران کمک کند. دانشجویان کارشناسی، کارشناسی ارشد، دکتری هر کدام میتوانند یکی از راههای یادگیری برایم تلقی شوند.
مهمترین تجربهای که از دانشگاه کسب کردم برقراری ارتباط مناسب است که از این طریق میتوان خیلی از مشکلات را با آن حل کرد و خیلی از موارد را از آن فرا گرفت.
پورمنصف: استاد تأثیر گذار رشته مدیریت آموزشی برای شما، چه کسی بود ؟ دربارهی او کمی برایمان صحبت میکنید.
دکتر جمالدینی: آقای دکتر وحید فلاح بودند. به عنوان یکی از اساتید برجسته هم از نظر علمی و هم از نظر رفتاریبودند که من بسیار از ایشان فرا گرفتم. در واقع کسی بود که دانش بسیار خوبی داشت و به دانشجویان فرصت ابراز وجود در عرصههای مختلف را میداد. شایسته است در همین جا از ایشان تشکر کنم.
پورمنصف: به نظر شما چرا یک مدیر آموزشی به ذهنیت فلسفی نیاز دارد؟
دکتر جمالدینی: ذهنیت فلسفی یکی از مواردی ست که یک مدیر آموزشی باید از آن برخوردار باشد. دلیلش هم این است که همانطور که سایمون میگوید «مدیریت برابر با تصمیم گیری است.»در مدیریت به کرات تصمیم گیری صورت میپذیرد. تصمیم گیری خوب نیاز به ذهن فلسفی دارد. ذهنی که بتواند مسائل را تجزیه و تحلیل کند. بر اساس مهارت ادراکی مدیران است که تصمیمات خوب گرفته میشود. در زمانی که تصمیمات به درستی انجام شود، سازمان هم پیشرفت میکند. سازمانها و جامعه امروزی هر دو پیچیده اند. ما نیاز داریم وضعیت بیرونی و درونی سازمان راتجزیه و تحلیل کنیم. برای تجزیه و تحلیل کردن نیاز به ذهنیت فلسفی داریم. فیلیپ اسمیت برای ذهنیت فلسفی سه ویژگی را مطرح میکند؛ جامعیت، تعمق، انعطاف پذیری. از این سه ویژگی میتوان به صورت کاربردی بهره برد. نگاه جزئی به سازمانها نمیتوانیم داشته باشیم باید همه ابعاد را در نظر بگیریم. نگاه ساده نباید صورت بگیرد. بلکه بایدنگاه دقیق، موشکافانه و عمیق باشد. در برنامهها انعطاف پذیری داشته باشیم. از این طریق میتوانیم به مسائل پی ببریم. لازمهی آن این است که سازمان را از زاویه ی دیگر نیز نگاه کنیم.
پورمنصف: حالا که حرفی از فلسفه به میان آمد. فلسفه و هنر هم جدایی ناپذیرند. آقای دکتر، اهل ادبیات هم هستید؟
دکتر جمالدینی: بله، ادبیات را دوست دارم. ادبیات مسلما به عنوان یکی از نیازهای انسان در نظر گرفته میشود.
پورمنصف: اهل شعر چه طور؟
دکتر جمالدینی: بله، شعر را هم دوست دارم. یک زمانی در دوران دانشجویی هم شعر میگفتم.
پورمنصف: از شعرهایی که می سرورید چیزی به خاطر دارید ، برایمان بفرمایید.
دکتر جمالدینی: نه ، ۲۰ سال از آن موضوع گذشته است. اما همچنان شعر را خیلی دوست دارم.
پورمنصف: کدام شاعر را بیشتر از همه دوست دارید؟
دکتر جمالدینی: سعدی، اشعاری که در کتابهای بوستان و گلستان سروده دوست دارم.
پورمنصف: اهل مطالعه کتابهای داستانی هم هستید؟
دکتر جمالدینی: داستانی را تا حدودی به آن میپردازم. اگر اوقات فراغت داشته باشم یک زمانی را به مطالعه کتابهای داستانی هم اختصاص میدهم.
پورمنصف: کدام کتاب داستانی را بیشتر دوست دارید؟
دکتر جمالدینی: کلیله و دمنه، داستانهای آموزندهای دارد. با اینکه حالا یک زبانی دارد که با فارسی امروز یک کم متفاوت است اما به نظر من خیلی کتاب شیرینی است. نکات بسیاری را از آن میتوانیم فرا بگیریم.
پورمنصف: آقای دکتر، به نظر شما چرا باید از داستان سرایی در مدیریت آموزشی بهره برد؟
دکتر جمالدینی: سازمانهای امروزی دارای یک روایت خاص است. از زمانهای گذشته تا کنون خود واژه « داستان» وجود داشته. وقتی داستان مطرح میشود به عنوان یک ماجرا آن را نقل میکنند، و در محافل مختلف دوستانه روایتمیکنند. در مدیریت باید مسلما سراغ داستانها، تاریخچه شرکتها و چگونگی موفقیت سازمانها برویم و آنها رامطالعه کنیم. داستان سرایی در مدیریت آموزشی نقش بسزایی دارد. متأسفانه در جامعه ما خیلی استفاده نمیشود. باید در کلاس درس از داستانها و تجربیاتی که در سازمانها مختلف رخداده است استفاده کنیم.
پورمنصف: کدام کلید واژهها را در مدیریت آموزشی بیشتر دوست دارید؟
دکتر جمالدینی: عدالت آموزشی، تغییر و نوآوری، ارتباطات( روابط انسانی)، ارزیابی و ارزشیابی.
پورمنصف: از کدام کلید واژهها در مدیریت آموزشی بیزارید؟
دکتر جمالدینی: سبک مدیریت دیکتاتور مآبانه و استبدادی، مدیران خودکامه، کارمندان گروه ایکس.
پورمنصف: به نظر شما الگوی نگارش در رشته ما چه کسی ست؟
دکتر جمالدینی: در رشته مدیریت آموزشی همه مطلع هستند که کتابهای مدیریت دکتر علی علاقهبند سبک نگارش خاص خودش را دارد. البته بیشتر کتابهایی هم که بعد از ایشان نوشته شده هم همین روایت را دارد. من سبک نگارش دکتر میرکمالی را خیلی دوست دارم.
پورمنصف: کتابی با عنوان « برنامه ریزی راهبردی در سازمان » دارید. چقدر برنامه ریزی راهبردی را در دانشگاه مؤثرمیدانید؟ نمونه ای از آن را برایمان مطرح میکنید.
دکتر جمالدینی: برنامه ریزی راهبردی برای همهی سازمانها لازم و ضروری ست. مسلما دانشگاهها و مراکز آموزشعالی نیز ناگزیرند این برنامه راهبردی را داشته باشند. دلیل آن این است که ما به دنبال این هستیم که موقعیت پیشرفت برسیم و اینکه بتوانیم نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید را شناسایی کنیم. مدیران دانشگاه باید این چهار مورد راشناسایی کنند و براساس آن برنامهریزی راهبردی انجام دهند. برای نمونه برای یکی از دانشگاههای شهرمان که خیلی پیشرفت نداشت، چنین برنامهای را نوشتیم. براساس آن روند پیشرفت و رو به رشد حاصل شد. برای رشد سازمان لازم است برنامهریزی راهبردی صورت بگیرد که روند رو به رشد حاصل شود.
پورمنصف: کتابی با عنوان «مؤلفههای تأثیر گذار بر خلاقیت و نوآوری در سازمان» دارید. چقدر خلاقیت را دردانشگاهها مهم میدانید؟ اصلا به آن اهمیت داده میشود؟ تا جایی که میدانم خلاقیت در آموزش عالی در اولویت نیست. تفکر نقادانه بیشتر مورد بحث است. چرا در دانشگاه به تفکر خلاق نمیپردازند؟
دکتر جمالدینی: خوشبختانه یکی از درسهایی که در کارشناسی ارشد رشته مدیریت آموزشی وجود دارد و سه سالی است این سر فصل در دانشگاه تدریس میشود « تغییر و نوآوری آموزشی» است. وقتی میگوییم تغییر و نوآوری درواقع باید بحث انجماد زدایی صورت بگیرد. باید فرصتی پیش بیاد برای خلق موقعیت جدید. متأسفانه در دانشگاهها آن انجماد زدایی صورت نمیگیرد. منظور از انجماد زدایی یعنی افکار قدیمی از بین نمیرود. مدیران دوست دارند آنچه خود در گذشته آموزش دیدهاند همان را دنبال کنند. فکر میکنند به وجود آمدن خلاقیت در فرصتهای جدید عرصه کار رابه آنها تنگ میکند و عملا جایگاه آنها را تهدید میکند. در صورتی که آنها میتوانند با برگزاری رویدادهای مختلف(رویدادهای نوآورانه خلاقیت) موجب پیشرفت دانشگاه شوند. ما، در اینجا به دو گروه دانشگاه میرسیم؛ یک دانشگاه پویا و زنده و دیگری دانشگاه ایستا و راکت. دانشگاه به چه زنده است؟ دانشگاه به رویداد زنده است. زمانی که ما بتوانیم رویدادهای مختلف علمی را برگزار کنیم، عملا کاری کردیم که آن دانشگاه پویا شود. چه رویدادهایی در این مسیر قرار میگیرد؟ مسلما رویدادهای خلاقانه مانند؛ ایده شو، استارت آپ کاپ ویکن و خیلی از رویدادهای نوین که درسطح خلاقیت وجود دارد. عملا باعث پیشرفت دانشجویان میشود و هم دانشگاه میتواند از بغل آن به درآمد خاصی برسد. و از این طریق دانشگاه میتواند خیلی از نیازهای دانشجویان را پوشش دهد. پس لازمه پیشرفت دانشگاه همین رویدادهای خلاقانه است. تغییر و نوآوری را فقط در سطح بالای سازمان نمیبینیم در همه بخشها از کلاس درس گرفته تا تغییر در تفکر در تفکر دانشجویان. من استادی که سرکلاس میروم باید برای تغییر و نوآوری از خودم شروع کنم. جزوهی من نباید جزوهی سه ماه گذشته باشد. کتابی که معرفی میکنم باید کتاب جدیدی باشد. روش تدریس من نبایدمثل سالهای گذشته باشد. باید به دانشجویانم به صورت غیر مستقیم آموزش دهم که آنها میتوانند با تغییر ونوآوری رشد کنند.
پورمنصف: اهل موسیقی هم هستید؟
دکتر جمالدینی: بله، من موسیقی را خیلی دوست دارم.
پورمنصف: چه نوع موسیقی را بیشتر دوست دارید؟
دکتر جمالدینی: موسیقی سنتی، پاپ، بندری و بلوچی.
پورمنصف: به نظر شما، چرا باید از هنر موسیقی در روش تدریس بهره برد؟
دکتر جمالدینی: مسلما اگر آموزش خوشایند فراگیر باشد میتواند تأثیرگذار و جالب باشد. اگر سبک تدریس یک سبک هنری باشد مسلما مورد استقبال قرار میگیرد. وقتی مورد استقبال قرار میگیرد با لذت آن را فرا میگیرند.
پورمنصف: اهل فیلم و سریال هم هستید؟
دکتر جمالدینی: بله، در گذشته خیلی فیلم و سریال نگاه میکردم در حال حاضر خیلی وقت ندارم به این موضوع بپردازم.
پورمنصف: یعنی هیچ نوع فیلم و سریالی نگاه نمیکنید؟ فیلم و سریال مرتبط با رشته مدیریت آموزشی چطور؟
دکتر جمالدینی: سریال قصههای مجید، با کارگردانی آقای کیومرث پور احمد که در مورد مدرسه بود و آن اتفاقاتی که برای مجید در مدرسه میافتاد را خیلی دوست داشتم و نگاه میکردم.
پورمنصف: اگر قرار باشد با توجه به رشته مدیریت آموزشی که خواندید، نامهای بنویسید به چه کسانی مینویسید واز چه چیزهایی در آن میگویید؟
دکتر جمالدینی: نامه به وزیر آموزش و پرورش مینویسم . برای کسانی که به نوعی تصمیم گیرنده در آموزش وپرورش هستند، مینویسم. به آنها میگویم ما باید برای مدیریت مدرسه از مدیرانی استفاده کنیم که رشته مدیریتآموزشی خواندهاند. این طور نباشد که معلم عربی یا معلم ریاضی مدیر مدرسه شود. برای سازمانهای دیگر هم ازکسانی که مدیریت نخواندهاند، استفاده نکنیم.
پورمنصف: در شیوههای تدریس در دانشگاه چقدر از خرد جمعی بهره میبرید نمونهای بیان میکنید.
دکتر جمالدینی: من برای تدریس یک درس از سایر اساتیدی که در آن حوزه وجود دارد استفاده میکنم، از آنها نظرسنجی میکنم. از آنها میپرسم این درس را در سالهای گذشته به چه صورت تدریس کردید؟ روش تدریس من درکلاس مشارکتی است. نکتهای که در تدریس من وجود دارد این است که من خودم تنها در کلاس تدریس نمیکنم. از سایر متخصصان و صاحب نظرانی که وجود دارد برای آموزش دانشجویان استفاده میکنم. این را به عنوان یک فرصت یادگیری در نظر میگیرم، باعث جذابیت کلاس میشود.
پورمنصف: کدام روش تدریس را در وبینارهای آنلاین مناسب میدانید؟
دکتر جمالدینی: در وبینار آنلاین مسئلهای که هست ارتباط حضوری وجود ندارد.ما باید به نحوی با دانشجویان درارتباط باشیم. من از روش پرسش و پاسخ استفاده میکنم که دانشجو فعال باشد. طوری عمل میکنم که دانشجواحساس نکند فقط من باید صحبت کنم و تمام. برای دانشجو فرصت یادگیری فراهم میکنم. در وبینار آنلاین بیشترحالت حل مسئله را در نظر میگیرم. یکی از اساتید در این باره استعاره جالبی گفت: تدریس آنلاین مثل این میماند که شما به صورت مجازی در یک رستوران باشید. خب عملا هیچ غذایی نخوردید. در آموزش مجازی باید اجازه بدهیم فراگیر فعالیت کند. ما نقش راهنما داشته باشیم.
پورمنصف: به نظرتان چگونه می توان دانشجویان را به پژوهش ترغیب کرد؟
دکتر جمالدینی: در بحث پژوهش چیزی که وجود دارد این است که اجبار نداشته باشیم. ما باید ذهنیت دانشجو را آماده کنیم که دانشجو خودخواسته به سوی پژوهش برود. از اهمیت تأثیرگذاری پژوهش آگاه شود. بحث استثماردانشجویان نکته خیلی مهمی است. خیلی از اساتید این کار را انجام میدهند. مصادیقی که در این باره آقای دکتردوایی نوشتهاند یکی از نکاتش همین است. ما در واقع یک جور خود را سرمنشأ و سهیم در کار پژوهش دانشجو میدانیم که حتما باید نام ما در آن قید شود، نباید این گونه باشد. این عمل را نباید به دانشجو القاء کنیم. پژوهشی کهصورت میگیرد یا مقالهای که استخراج میشود نباید برای امتیاز نام ما هم در کنار آن قید شود. نکتهی دیگر این است که پژوهشی که انجام میدهند به روند حل مشکل جامعه و افراد کمک کند. دانشجو باید با شیوه انجام تحقیق آشناشود و تا زمانی که دانشجو خودش به نوشتن و پژوهش دست نزند، عملا نوشتن و پژوهش را یاد نمیگیرد.
حالا نکتهای که وجود دارد من همیشه به معلمان میگویم زنگ انشاء را جدی بگیرید. متأسفانه دانشجویان خیلی اهل نوشتن نیستن. من میگویم این مشکلشان به زنگ انشایی که در دوران دبستان گذراندهاند برمی گردد. دانشجو را آگاه کنیم که نوشتن و پژوهش چه امتیازاتی برای او دارد.
پورمنصف: باتوجه به پژوهش هایی که انجام میدهید، خاطرهای از اولین سخنرانیتان در همایشها برایمان تعریف میکنید.
دکتر جمالدینی: یکی از خاطراتی که از یکی سخنرانیها در همایش داشتم این بود که همه خسته بودند. دلشان میخواست زودتر همایش تمام شود. اما نوبت من که فرا رسید. مباحثی که ارائه دادم. مطالب جدید بود. موضوع روز جامعه بود. توجه مخاطبان را به خودش جلب کرد. همه مشتاق این بودند که بدانند روند این پژوهش به کجا میرسد؟
پورمنصف: دانشجویان برای تقویت تجاری سازی نتایج تحقیقاتی خود چه کارهایی میتوانند انجام دهند؟
دکتر جمالدینی: این کار هم بر میگرده به نوآوری. اگر ایدههای نو داشته باشید مسلما میتواند به تجاریسازی ختم شود. ایدههای جدید کمک به تجاری شدن و در دسترس افراد قرار گرفتن میکند. در رشته علوم انسانی آنچه وجود دارد،خیلی افراد فکر میکنند تجاری سازی پژوهش صورت نمیگیرد. در صورتی که استارت آپهایی را در این زمینه داریم که به درآمدهای خوبی هم رسیدند.
پورمنصف: چه راهکارهایی برای افزایش کیفیت مقاله های استادان دانشگاه دارید؟ ایا صرف اینکه تعداد و کمیت مقالهها افزایش یابد کافی ست؟
دکتر جمالدینی: خیر، بحث تعداد و کمیت نیست، کیفیت مهم است. مسائلی که خیلی به آن رجوع شود به عنوان یک منبع مناسب در نظر گرفته شود. مسلما میتواند نیازهای استفاده کنندگان را پوشش دهد. آنچه وجود دارد بحث کاربردی بودن پژوهش است. کمک به حل مشکلی کند، مسلما آن مقاله میتواند از نظر کیفی رشد کند. اساتیدی رامیشناسیم که دارای این تعداد مقاله هستند ولی دریغ از یک ذره کیفیت. فقط رزومه سازی کردند. در صورتی که اساتیدی هم میشناسیم که سالها تلاش کردند، پژوهش کردند مقالات خوبی ارائه دادند و همین باعث شده تعداد مراجعه کنندگان به آن مقاله بیشتر شود. لازمهی آن این است که استاد زمان بگذارد. طوری باشد که به آن کار اهمیت دهد همین سبب سبب کیفیت کار خواهد شد. نکتهای که وجود دارد این است که ما باید برای حل مشکلاتمان پژوهش انجام دهیم نه اینکه برای ارتقاء و ترفیع رتبه پژوهش برایمان ارزش داشته باشد.
پورمنصف: برای افرادی که می خواهند استاد دانشگاه شوند چه توصیههایی دارید؟
دکتر جمالدینی: اولا باید برای استاد شدن ویژگیهای لازم را داشته باشند. در مرحله بعد حتما اهل مطالعه باشند،دانششان را به روز کنند. سعی کنند کاربردی مسائل را به دانشجویان آموزش دهند. زمانی که کاربردی ارائه دهید مسلما دانشجو هم خیلی علاقهمند خواهد شد. از فرصتهای مختلف برای یادگیری استفاده کنند.یادگیری را محدود به کلاس درس نکنند. روشهای جدید را بیاموزند. من خودم تجربه داشتم روش تدریسم پرسش و پاسخ و سخنرانی بود. یک ترم از تدریس ایفای نقش استفاده کردم. دانشجویان از این روش خیلی لذت بردند. همان بحث هنری که شما مطرح کردید. دانشجویان میگفتند هم کلاس جذاب بود و هم از این درس خیلی مطالب را فرا گرفتیم.
پورمنصف: در مورد رشته مدیریت آموزشی در دانشگاه ها جای چه چیزی را خالی میبینید؟
دکتر جمالدینی: بحث کاربرد است. ما نظری ( مفاهیم مدیریت و نظریات سازمانی) را آموزش میدهیم. و همانکتابهایی که موجود است را ارائه میدهیم. حتی نیامدیم شبیه سازی شدهی آن را ارائه کنیم. منظور از شبیه سازی این است که مثلا از دانشجو بخواهیم یک ایفای نقش انجام دهد. همین دانشجو را از کلاس درس زده میکند.
پورمنصف: به عنوان یک فرد صاحب نظر در زمینه مدیریت آموزشی چه افقی برای آینده این رشته ترسیم می کنید؟
دکتر جمالدینی: با توجه به تحولاتی که در جامعه صورت میگیرد پیشرفت این رشته در آینده روشن است. با توجه به این امر تعلیم و تربیت یکی از نیازهای ضروری مردم است. این رشته فراتر از بازارکار جایگاه دارد. مسائل جدید که ابداع میشود برای این است که ما نکات جدیدی از آن استخراج کنیم و در آموزشمان به کار ببریم.
پورمنصف: باتوجه به آغاز ترم جدید برای دانشجویان، در حوزه های مختلف تحصیلی و زندگی چه پیشنهادی میکنید؟
دکتر جمالدینی: مدیریت زمان داشته باشند. از زمانی که وجود دارد نهایت استفاده را بکنند. صرفا خود را به کلاس درس بسنده نکنند. باید مهارتهای مختلف را فرا گرفت. فناوری اطلاعات، زبان انگلیسی، هوش مصنوعی، برنامه نویسی را فرا گیرند. نیازهای آتی را باید از الان آموزش ببینند.
پورمنصف: برای آینده چه برنامه هایی را در نظر دارید و استراتژی آتی شما در حوزه فعالیت های آموزشی وپژوهشی چیست؟
دکتر جمالدینی: برای آینده میخواهم یک محدوده جغرافیایی، چند روستا را در نظر بگیرم منطقهای که خیلی از نظرآموزشی محروم است. جایی که دانشآموزانش دیپلم ندارند، خانمهای آن پنجم و یا ششم ابتدایی که رسیدند، درس را رها کردهاند. شرایط و امکانات آموزشی این افراد را فراهم نمایم که بتوانند رشد و پیشرفت کنند. خودم در زمینه مدیریتآموزشی کتابهایی را بنویسم که دانشجویان بتوانند از آن بهره ببرند. در واقع کتابهای به روزی باشد.
پورمنصف: درباره این سه واژه (عشق، نوشتن، کنجکاوی) نظرتان را میفرمایید.
دکتر جمالدینی: عشق، کنجکاوی و نوشتن هر سه لازم و ملزوم یکدیگرند. برای نوشتن ، عشق و کنجکاوی لازم است. اگراین دو نباشد نمیتوانیم کار خود را به خوبی انجام دهیم. برای هر کاری اگر بخواهی به خوبی انجام شود باید عشق به آن کار را داشته باشی. برای اینکه بخواهی پیشرفت کنی نیاز به کنجکاوی داری، که بتوانی در واقع به یک ایدهی جدید برسی. نوشتن لازمهی کار ماست. اگر بخواهیم روایتی داشته باشیم، در واقع اثر خوبی داشته باشیم باید نوشتن را بلد باشیم. به خوبی بنویسیم تا آن اثر جاوید بماند.
پورمنصف: اگر قرار باشد در ماه جاری کتاب کم حجمی بنویسید، درباره چه مینویسید؟
دکتر جمالدینی: در زمینه عدالت آموزشی مینویسم.
پورمنصف: اگر یک جمله ی کوتاهی را بخواهید به شنوندگان عزیز و من هدیه بدهید، آن جمله چیست؟
دکتر جمالدینی: هیچ وقت ناامید نشوید، تلاش و پشتکار داشته باشید به اهدافتان خواهید رسید.
پورمنصف: و کلام آخر ، اگر سخنی دارید بفرمایید.
دکتر جمالدینی: در پایان جا دارد از شما تشکر کنم تجربه خیلی خوبی برای من بود. ان شاءاله در آینده هم بتوانم دربرنامههای شما حضور داشته باشم.
پورمنصف: زنده باد دکتر محمد جمالدینی. از اینکه وقتتان را در اختیار ما گذاشتید، در این گفتوگو شرکت کردید،سپاسگزارم. لحظههای شیرینی را برای شما و شنوندگان عزیز آرزومندم. خدا نگهدارتان.
دکتر جمالدینی: خداحافظ شما.
آخرین دیدگاهها